روش‌های ارگانیک مقابله با آفات گلخانه‌ای

در ادامه، مهم‌ترین و کاربردی‌ترین روش‌های ارگانیک کنترل آفات گلخانه را معرفی می‌کنیم:

1. استفاده از حشرات مفید

یکی از موثرترین و پایدارترین روش‌های ارگانیک برای کنترل آفات در گلخانه‌ها، استفاده از حشرات مفید یا دشمنان طبیعی آفات است. این روش که به آن مبارزه بیولوژیک نیز گفته می‌شود، بر اساس چرخه طبیعی شکار و شکارچی عمل می‌کند و از جمله سالم‌ترین روش‌های کنترل آفات به‌شمار می‌رود.

حشرات مفید، موجوداتی هستند که یا مستقیماً از آفات به‌عنوان غذا استفاده می‌کنند (شکارگرها) یا تخم‌های خود را در بدن آفات می‌گذارند و لارو آن‌ها با تغذیه از آفت، باعث مرگ آن می‌شود (پارازیتوئیدها).

مزایای استفاده از حشرات مفید در گلخانه‌ها

• کاهش یا حذف کامل استفاده از سموم شیمیایی
• عدم آسیب به گیاهان و محصولات گلخانه‌ای
• عدم ایجاد مقاومت در آفات (برخلاف سموم)
• کمک به حفظ تعادل اکولوژیکی گلخانه
• صرفه‌جویی اقتصادی در بلندمدت

معروف‌ترین حشرات مفید مورد استفاده در گلخانه‌ها

• کفشدوزک‌ها (Ladybugs – Coccinellidae)
  یکی از معروف‌ترین و موثرترین حشرات مفید هستند. کفشدوزک‌های بالغ و لاروهای آن‌ها شته‌ها، کنه‌ها و شپشک‌های گیاهی را شکار می‌کنند. این حشرات برای کنترل جمعیت شته‌ها بسیار کاربردی هستند.

• زنبورهای پارازیتوئید (مانند Trichogramma)
  این زنبورها اندازه بسیار کوچکی دارند و با تخم‌ریزی در داخل تخم پروانه‌ها و بیدها، از رشد و تبدیل آن‌ها به لاروهای مخرب جلوگیری می‌کنند. آن‌ها در کنترل آفات پروانه‌ای (مانند کرم برگ‌خوار) بسیار مؤثرند.

• سن شکارگر (Orius spp.)
  این حشرات کوچک و مفید از تریپس‌ها، مگس‌های سفید و شته‌ها تغذیه می‌کنند و نقش مهمی در کنترل جمعیت این آفات در گلخانه‌ها دارند.

• زنبور Encarsia formosa
  برای کنترل مگس سفید (Whitefly) استفاده می‌شود. این زنبور تخم‌های خود را در بدن شفیره مگس سفید قرار می‌دهد و با این کار چرخه زندگی آن‌ها را مختل می‌کند.

• شب‌پره‌های شکارگر (Macrolophus spp.)
  این شکارگرها طیف وسیعی از آفات از جمله سفیدبالک‌ها، شته‌ها و تخم پروانه‌ها را شکار می‌کنند و استفاده از آن‌ها در گلخانه‌های سبزی و صیفی‌جات مرسوم است.

نکات کاربردی برای استفاده موثر از حشرات مفید

• شناسایی دقیق آفات غالب گلخانه
  قبل از رهاسازی حشرات مفید، باید بدانید چه نوع آفتی بیشترین آسیب را به محصولاتتان وارد می‌کند تا گونه مناسب دشمن طبیعی آن را انتخاب کنید.
• خرید از مراکز معتبر
  حشرات مفید باید از مراکز معتبر تولید و تکثیر حشرات تهیه شوند تا کیفیت و سلامت آن‌ها تضمین شده باشد.
• رهاسازی در زمان و شرایط مناسب
  برای مثال، بهتر است حشرات مفید در ساعات خنک روز و دور از نور مستقیم خورشید در گلخانه رهاسازی شوند تا بیشترین بقا و اثربخشی را داشته باشند.
• عدم استفاده همزمان از سموم شیمیایی
  اگر قبل یا بعد از رهاسازی حشرات مفید، از سموم شیمیایی استفاده شود، باعث نابودی آن‌ها خواهد شد و عملاً تاثیر مبارزه بیولوژیک از بین می‌رود.

استفاده از حشرات مفید یکی از هوشمندانه‌ترین روش‌های کنترل آفات گلخانه‌ای به‌صورت ارگانیک است. این روش علاوه‌بر اینکه نیاز به استفاده از سموم را به حداقل می‌رساند، به حفظ محیط‌زیست، سلامت محصولات و افزایش بهره‌وری بلندمدت گلخانه شما کمک می‌کند.

2. استفاده از عصاره‌های گیاهی و روغن‌های طبیعی

عصاره‌های گیاهی و روغن‌های طبیعی از جمله روش‌های مؤثر و محبوب برای مقابله ارگانیک با آفات گلخانه‌ای هستند. این مواد، برخلاف سموم شیمیایی، هیچ‌گونه اثر منفی بر سلامت انسان و محیط‌زیست ندارند و به‌راحتی می‌توان آن‌ها را تهیه و استفاده کرد.

چرا استفاده از عصاره‌های گیاهی و روغن‌های طبیعی موثر است؟

• دارای ترکیبات فعال ضدآفت طبیعی
• عدم ایجاد مقاومت در آفات
• ایمن برای گیاهان، خاک و مصرف‌کننده
• مقرون‌به‌صرفه و قابل تهیه در مقیاس کوچک و بزرگ
• قابل استفاده در گلخانه‌های تولید ارگانیک و صادراتی

معروف‌ترین عصاره‌ها و روغن‌های گیاهی مورد استفاده در گلخانه‌ها

• روغن نیم (Neem Oil)
  روغن نیم از دانه‌های درخت نیم به‌دست می‌آید و حاوی ترکیبی به‌نام آزادیرکتین (Azadirachtin) است که روی سیستم عصبی حشرات تاثیر گذاشته و باعث کاهش تغذیه و مرگ آن‌ها می‌شود. این روغن برای کنترل شته‌ها، مگس‌های سفید، کنه‌های تارعنکبوتی و تریپس‌ها موثر است.
  روش استفاده: ۵-۱۰ میلی‌لیتر روغن نیم را در یک لیتر آب ولرم به‌همراه چند قطره مایع ظرفشویی (برای پخش بهتر روغن) حل کنید و به‌صورت اسپری روی سطح برگ‌ها و قسمت‌های آلوده بپاشید. بهترین زمان مصرف، صبح زود یا عصر است.

• عصاره سیر
  سیر به‌عنوان یک دفع‌کننده قوی حشرات شناخته می‌شود. بوی تند و ترکیبات گوگردی آن باعث دور شدن بسیاری از آفات مانند شته‌ها، کنه‌ها و مگس‌های سفید می‌شود.
  روش استفاده: چند حبه سیر را له کرده و در یک لیتر آب به‌مدت ۲۴ ساعت بخیسانید. سپس صاف کرده و به‌عنوان اسپری استفاده کنید.

• عصاره فلفل تند
  فلفل قرمز به دلیل داشتن ترکیبات کپسایسین (Capsaicin) خاصیت ضد‌حشره و دفع‌کنندگی دارد. این عصاره برای دور کردن شته‌ها، مگس سفید و برخی سوسک‌های گیاهی موثر است.
  روش استفاده: یک قاشق غذاخوری پودر فلفل قرمز یا چند عدد فلفل تازه خرد‌شده را در یک لیتر آب به‌مدت یک روز بخیسانید. سپس صاف کرده و روی برگ‌ها اسپری کنید. در زمان مصرف از دستکش استفاده کنید.

• صابون حشره‌کش ارگانیک
  این صابون‌ها از نمک‌های پتاسیم اسیدهای چرب گیاهی ساخته می‌شوند و با از بین بردن پوشش محافظت‌کننده بدن حشرات نرم‌بدن، باعث مرگ آن‌ها می‌شوند. برای کنترل شته‌ها، مگس سفید، تریپس‌ها و کنه‌ها کاربرد دارد.
  روش استفاده: طبق دستور درج‌شده روی بسته‌بندی، با آب رقیق کرده و اسپری کنید. از مصرف در ساعات گرم روز خودداری نمایید.