هیدروپونیک یکی از مدرن‌ترین شیوه‌هایی است که امروزه برای کشت انواع گیاه با بهینه‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کشاورزی به عنوان یکی از اصلی‌ترین شیوه‌های تامین مواد غذایی، دارای اهمیت ویژه‌ای بوده؛ به همین خاطر سبک‌های متنوعی برای اجرای آن تعریف شده. در این بین شیوه هیدروپونیک که در سال‌های اخیر به طور جدی مورد توجه قرار گرفته، یکی از بهترین سبک‌های کشاورزی نوین بوده که مزایای متنوعی را برای کشاورزان به همراه دارد. از این رو در ادامه قصد داریم با ارائه توضیحات بیشتر در رابطه با این سبک کشت، شما را با نحوه اجرا، انواع روش‌های کشت هیدروپونیک و مزایایی که می‌تواند برای عرصه کشاورزی به همراه داشته باشد، آشنا کنیم.
معرفی هیدروپونیک
آیا می‌دانستید که گیاهان بدون خاک هم می‌توانند رشد کنند؟ در واقع، تا زمانی که مواد مغذی و نور لازم برای گیاه فراهم آورده شود، می‌تواند دور از خاک رشد پیدا کند. به این منظور باید سراغ کشت هیدروپونیک رفت.
هیدروپونیک روشی برای پرورش گیاهان تنها با استفاده از آب و کود مایع (محلول غذایی) بدون استفاده از خاک است. در این روش گیاهان با خیساندن ریشه‌های خود در محلول غذایی رشد می‌کنند و ریشه آب و مواد مغذی مورد نیاز گیاه را جذب می‌کند. نه تنها سبزیجات، بلکه گیاهان زینتی و برخی از گیاهان پیازدار را می‌توان با استفاده از هیدروپونیک پرورش داد.
با این حال در رابطه با گیاهان قابل پرورش با استفاده از کشت هیدروپونیک، باید به سبزیجات برگدار اشاره کرد. به عنوان مثال، کلم پیچ، کاهو برگ، جعفری، فلفل، گشنیز، ریحان، سبزیجات سالاد و مواردی از این دست، به همراه تربچه و گوجه فرنگی گیلاسی را می‌توان با استفاده از این شیوه نوین پرورش داد.
فاکتورهای مختلفی را می‌توان مورد بحث قرار داد که هر یک به نحوی سبب افزایش تقاضا برای استفاده از این شیوه کشت شده‌اند. سهولت بیشتر در پرورش انواع گیاه و کیفیت بهتر، سبب شده تا راه‌اندازی و ساخت گلخانه هیدروپونیک در کشورهای مختلف مورد استقبال قرار بگیرد. در واقع باید گفت هیدروپونیک یکی از شیوه‌های پرطرفدار برای کشاورزی هوشمنده به شمار می‌رود.
تاریخچه هیدروپونیک
هیدروپونیک ممکن است به عنوان یک روش کشت نوین که به تازگی کشف شده، مورد معرفی قرار بگیرد، اما در واقع این سبک کشاورزی از سابقه طولانی برخوردار است. در مصر باستان، برخی از گیاهان با استفاده از گلخانه هیدروپونیک رشد می‌کردند. با این حال، اصول آن شفاف نبوده.
با گذشت زمان، اصل کشت هیدروپونیک توسط دانشمند آلمانی در سال 1842 روشن شد. به طوری که با خیساندن ریشه‌های گیاه در محلول آبی حاوی مواد مغذی مختلف، محققان توانستند تعیین کنند که کدام مواد غذایی برای رشد گیاه لازم است.
متعاقبا، جانشینان وی تحقیقات خود را پیش بردند و در دهه 1930، فناوری که اساس کشت هیدروپونیک امروزی شد، ایجاد شد. امروزه این فناوری بیشتر توسعه یافته است و اکنون به یک روش کشت مهم تبدیل شده است که در گلخانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ویژگی‌های کشت هیدروپونیک
برخی فاکتورها در رابطه با کشت هیدروپونیک قابل بحث است که به عنوان ویژگی‌های این سبک کشاورزی، سبب تمایز آن از دیگر شیوه‌های کشت می‌شود. برخی از اصلی‌ترین این خصوصیات، در ادامه مورد بحث و بررسی قرار گرفته شده است:
-
نرم بودن برگ‌ها
اولین ویژگی قابل توجه در مورد کشت هیدروپونیک، این است که برگ‌های پرورش یافته، نرم هستند. در مورد سبزیجاتی که در خاک رشد می‌کنند، برگ‌ها با توجه به اینکه در معرض عناصر مختلف محیطی قرار می‌گیرند، به منظور جلوگیری از آسیب، بافت سخت‌تری پیدا می‌کنند. این در حالی است که کشت هیدروپونیک که در داخل گلخانه انجام می‌شود، تحت تأثیر مولفه‌های طبیعت قرار نمی‌گیرد. بنابراین، حتی اگر برگ‌ها لطافت و نرمی خود را حفظ کنند، آسیبی نمی‌بینند و می‌توانند به رشد خود ادامه دهند.
-
رایحه آن ملایم است و طعم تند ندارد
ویژگی بعدی مربوط به رایحه و طعم گیاه بوده که بسیار ملایم است و طعم تند کمتری دارد. سبزیجات سعی می‌کنند با انتشار بوی خاص و یا طعم تند، از خود در برابر آفات محافظت کنند. به همین دلیل، سبزیجاتی که در خاک رشد می‌کنند ممکن است عطر منحصر به فرد و طعم تندتری داشته باشند. با این حساب در کشت هیدروپونیک که تقریبا هیچ آفتی وجود ندارد، نیازی به تولید رایحه‌های قوی و مزه‌های تند نخواهد بود. در نتیجه، گفته می‌شود که طعم آن کمتر به تندی می‌زند و به نسبت ملایم‌تر است که این حالت خوردن گیاه را آسان می‌کند.
-
استفاده آسان برای پخت و پز
در نهایت به عنوان ویژگی سوم، باید گفت استفاده از گیاهان حاصل از کشت هیدروپونیک برای پخت و پز آسان است. سبزیجاتی که در خاک رشد می‌کنند باید کاملا شسته شوند تا خاک از بین برود، اما سبزیجات کشت شده به شیوه هیدروپونیک نیازی به حذف خاک ندارند. بنابراین استفاده از آن برای پخت و پز آسان و بسیار بهداشتی است.
همچنین اگر سبزیجات به مدت طولانی در آب خیسانده شوند، مواد مغذی از قسمت‌های بریده شده وارد آب می‌شود و خاصیت گیاه کاهش پیدا می‌کند. با این حال، سبزیجات کشت شده به روش هیدروپونیک که نیاز به شستشو ندارند، در مقایسه با سبزیجات کشت شده در خاک، مواد مغذی کمتری را در روند شستشو از دست می‌دهند. در نتیجه نه تنها برای آشپز، بلکه برای مصرف‌کننده نیز حاوی مزیت بوده.
مزایای کشت هیدروپونیک
کشت هیدروپونیک به نسبت شیوه‌های سنتی پرورش گیاهان، دارای مزیت‌های متنوعی بوده که سبب شده تا توجه بسیاری را در روند کشت سالم و سریعی که دارد، به خود جلب کند. در ادامه برخی از اصلی‌ترین فاکتورهایی که در خصوص مزیت‌های کشت هیدروپونیک مطرح است، مورد بحث و بررسی قرار گرفته شده است:
-
نیاز به آماده سازی خاک ندارد
کشت هیدروپونیک نیازی به آماده سازی خاک ندارد. در کشت خاکی لازم است قبل از کاشت، خاک با ترکیب کمپوست و کود آماده شود. این در حالی است که هیدروپونیک به سادگی با حل کردن کود مایع در آب یک محلول غذایی ایجاد می‌کند. تهیه آن بسیار آسان است، بنابراین حتی مبتدیان نیز می‌توانند به راحتی آن را انجام داده و سرعت عمل بیشتری داشته باشند.
-
حفظ منابع آب
حفظ آب یکی از نگرانی‌های اصلی در دنیای امروز است. ممکن است جایگزینی خاک با آب در یک سیستم هیدروپونیک ضد و نقیض به نظر برسد. در واقع، چنین سیستمی به مراتب کمتر از روش‌های رشد سنتی مبتنی بر خاک آب مصرف می‌کند زیرا آب استفاده شده می‌تواند بارها بازیافت شود.
در سیستم کشاورزی سنتی مقدار زیادی آب به دلیل تبخیر از دست می‌رود. آفت‌کش‌ها و کودهای شیمیایی آب‌ها را آلوده می‌کند. یک گلخانه هیدروپونیک، آب بسیار کمی را هدر می‌دهد زیرا سیستم، آب را بازیافت می‌کند. چنین رویکردی نیازی به مواد شیمیایی خطرناک برای محافظت از گیاهان در برابر آفات ندارد. فیلتراسیون و تصفیه مناسب اجازه می‌دهد که آب تمیز بماند.
-
رشد آسان بدون آفت کش‌ها
دیگر مزیت کشت هیدروپونیک این است که رشد آن بدون آفت کش صورت می‌گیرد. در کشت خاک، آفات ممکن است به دلیل مواد آلی موجود در خاک ایجاد شوند و عاملی برای کاهش کیفیت گیاه و یا آسیب دیدن آن باشند. در واقع به سبب همین آفات و در مواردی آفت کش‌ها، سبزیجات درگیر بیماری‌های ناشی از خاک می‌شوند.
در مقابل باید گفت در کشت هیدروپونیک احتمال بروز آفات به مراتب کمتر است و نگرانی از بابت بیماری‌های ناشی از خاک وجود ندارد. همچنین باید در نظر داشت که کشت سبزیجات بدون آفت کش آسان است، زیرا گیاهان مواد مغذی لازم را از محلول غذایی جذب کرده و به سرعت رشد می‌کنند.
-
سهولت در مدیریت
کشت هیدروپونیک در محیط‌های سرپوشیده و به صورت گلخانه هیدروپونیک اجرا می‌شود. به همین دلیل می‌توان گفت این مزیت را دارد که مدیریت کشت آسان‌تر است، زیرا می‌توانید دما، رطوبت، غلظت محلول غذایی و بسیاری از فاکتورهای دیگر برای رشد را کنترل کنید. بحث مدیریت در مزرعه و فضای سرباز، با نگرانی‌هایی چون شرایط آبوهوا و قدرت باد و میزان تابش خورشید همراه خواهد بود، اما هنگام کشت هیدروپونیک در گلخانه هیدروپونیک، می‌توانید بدون نگرانی در مورد آبوهوا، به پرورش گیاهان بپردازید.
-
عدم محدودیت فضا
علاوه بر این‌ها از دیگر مزیت‌های کشت هیدروپونیک، می‌توان به این مورد اشاره کرد که محدودیتی نسبت به مساحت فضا تعریف نشده و امکان کشت گیاهان در محیط کوچک هم وجود دارد. با وجود اینکه بسیاری از کشاورزان تمایل دارند امکانات بیشتر و بستر بزرگتری چون گلخانه هیدروپونیک را جهت پرورش گیاهان به این شیوه در اختیار داشته باشند، اما حتی می‌توان از بطری‌ها و ظروف پلاستیکی جهت قرارگیری محلول آب و گیاه استفاده کرد.
می‌توان آن را تا زمانی که نور خورشید دریافت می‌کند در داخل خانه پرورش داد، بنابراین گاهی افراد با این شیوه کشت، گیاهان را در نزدیکی پنجره و در داخل خانه پرورش می‌دهند. به همین دلیل گفته می‌شود که محدودیتی به لحاظ بستر پرورش تعریف نشده و در هر صورت می‌توان برای این نوع کشاورزی اقدام نمود. در نتیجه به نسبت کشاورزی در خاک، گزینه در دسترس‌تری به شمار می‌رود.
-
رشد سریع‌تر محصولات
یکی از پیشرفت‌های امیدوارکننده در فناوری هیدروپونیک توانایی برداشت محصولات سریع‌تر از روش‌های دیگر است. وقتی هر گیاه شرایط رشد بهینه را داشته باشد، محصولات می‌توانند سریع‌تر و بهتر رشد کنند.
بسیاری از کشاورزان گفته‌اند که با کشت محصولات به روش هیدروپونیک، محصولاتشان در زمان سریع‌تری نسبت به سایر روش‌ها رشد می‌کنند. این سرعت در سبزیجات بیشتر مشهود است، اما برای تقریباً هر نوع گیاه در روش هیدروپونیک این مساله صادق است.
-
امکان فراهم‌آوری شرایط کشت پایدار
کشت هیدروپونیک امکان تولید پایدار سبزیجات را فراهم می‌آورد، زیرا نیازی به نگرانی در مورد آفات یا شرایط جوی و آبوهوا نیست. همچنین، از آنجایی که می‌توانید غلظت محلول غذایی را کنترل کنید، باید گفت مولفه‌هایی چون اندازه و طعم نیز قابل تثبیت خواهند بود. در هر حال باید گفت امکان تولید پایدار مقادیر زیادی سبزیجات همگن وجود دارد.
در کنار فاکتورهایی که تا اینجا مطرح شد، مزیت‌های دیگری چون بهینه‌سازی هم در لیست مزایای این سبک کشت مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد؛ با این حال معایبی هم در رابطه با گلخانه هیدروپونیک قابل بحث بوده که می‌توان به مواردی چون هزینه‌های برق، دشواری‌های مربوط به کنترل ساعات دریافت نور خورشید و مشکلات رشد سبزیجات ریشه‌ای اشاره کرد. در هر حال با توجه به بیشتر بودن مزیت‌ها و نتایج فوقالعادهای که این سبک پرورش در مقایسه با کشت سنتی دارد، شاهد افزایش تقاضا برای پرورش گیاهان با این شیوه هستیم.
معرفی گلخانه هیدروپونیک فارمرز
مجموعه فارمرز با توجه به نیازهایی که در عرصه کشاورزی و پرورش گیاهان تعریف می‌شود، بهترین شرایط را برای انواع روش‌های کشاورزی فراهم آورده. گوجه و فلفل جزء اصلی‌ترین محصولاتی به شمار می‌روند که در گلخانه هیدروپونیک فارمرز کشت می‌شوند و از کیفیت فوقالعادهای برخوردارند. استفاده از روش‌های کنترل بیولوژیک آفات و به کارگیری انواع فناوری‌های نوین و پیشرفته در روند کشت هیدروپونیک، سبب شده تا کیفیت محصولات این گلخانه به مراتب افزایش پیدا کند.
به طور کلی با در نظر داشتن تمامی آنچه که تا اینجا نسبت به کشت هیدروپونیک گفته شد، در صورتی که شما هم به کیفیت محصولات کشاورزی و سلامت آن‌ها اهمیت می‌دهید، می‌توانید با حمایت از این سبک پرورش، به آینده بهتر صنعت کشاورزی کمک کنید. ما در مجموعه فارمرز می‌کوشیم تا با استفاده از پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌ها، شرایط بهتری را در راستای کشت باکیفیت فراهم آوریم.
